مهندسی مدل حرفه ای است که در آن به ساخت مدلهای کوچک از ماشینهایی با اندازه بزرگ در یک مقیاس نسبی پرداخته میشود. این رشته شاخه ای از فلزکاری است و معمولا مدل ها بصورت محدود و با دستگاه های دستی ساخته میشوند تا تولید انبوه.
منظور از مدل در این سایت تمامی قطعات فلزی، چوبی و یا ترکیبی مانند انواع وسایل سرگرم کننده، بازی، پازل، موتور های مینیاتوری مهندسی و غیره است که در بخش کلکسیون سایت اضافه و به کاربران برتر اهدا میشوند.
اصطلاح مهندسی مدل اولین بار در سال 1888 استفاده شد و همانطور که بیان شد هدف آن بیشتر ساخت مدل های مکانیکی برای مقاصد تفریحی است. با شروع انقلاب صنعتی در اواخر قرن 18 تا اواخر قرن بیستم چنین مدل هایی به عنوان ابزار کمکی برای آموزشهای فنی، پروژه های کارآموزی و یا برگزاری نمایشگاه در موسسه های عمومی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند.
در ایالت متحده بجای مهندسی مدل از اصطلاح « ماشینکاری در کارگاه خانگی» استفاده میشود. هر چند که شاید محدوده کاربرد این اصطلاح گسترده تر باشد. مهندسی مدل بیشتر در کشور های صنعتی مانند آمریکا و برخی از کشور های اروپایی محبوب است.
حوزه های مهندسی مدل
حوزه های معمول شامل: مدل های بخار ( لوکوموتیوهای بخار، موتورهای ثابت و موتور های کششی) موتورهای احتراق داخلی و ساخت ساعت است. همچنین موضوعات محبوب دیگری همچون ساخت موتورهای استرلینگ، تجهیزات کارگاهی، ماشین های ابزار مینیاتوری و تراشکاری شکلهای زینتی نیز وجود دارد. هر ساله در کشورهای مختلف نمایشگاه هایی برای ارائه مدل ها و همچنین رقابت کلوپ های مهندسی مدل و افراد علاقه مند در حوزه های نام برده شده برگزار میشود.
مهندسان مدل قطعات را بوسیله ماشینکاری قطعات فلزی و یا ریخته گری میسازند. مدل های بسیار پیچیده شامل هزاران قطعه دست ساز است که برای ساخت آنها ساعت ها و یا حتی سالها وقت صرف می شود. در تصویر زیر نمونه هایی از مدل ساده و پیچیده در کنار هم آورده شده است.
کاربرد
در گذشته بیشتر اهداف تجاری و صنعتی داشته است ولی در حال حاضر بیشتر جنبه سرگرمی دارد. مدل ها برای نشان دادن عملی بودن یک کار برای ثبت اختراع و یا قبل از ساخت نمونه واقعی به ویژه قبل از این که مدلسازی کامپیوتری در دسترس باشد مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین ویزیتورها از نمونه کوچک محصول برای نشان دادن آن به مشتری استفاده می کرده اند.
برخی از سازندگان مدل مهارت خود را برای ساخت یک نسخه مینیاتوری از یک شیء واقعی نشان می دهند زیرا مدل کوچک تر و دقیق تر بیشتر ما را شگفت زده می کند.
ابزار و تجهیزات
بسته به نوع قطعه و فرایند های لازم برای ساخت، ماشین آلات مختلفی مورد نیاز است. مهمترین آن ها عبارتند از : ماشین تراش، فرز، صفحه تراش و دریل. البته برای استفاده مناسب از این ماشین ها باید مجموعه ای از ابزار آلات و لوازم جانبی مانند: مته ها ، قلاویز ها، وسایل اندازه گیری و … را نیز تهیه کرد که ممکن است هزینه آن بیشتر از خود ماشین آلات باشد.
اگر چه این حرفه به صورت سنتی یک سرگرمی است که با دست انجام میشود، یعنی مهندس مدل قطعات مورد نیاز را با ماشین آلات دستی آماده میکند اما استفاده از دستگاه های کامپیوتری نیز علاقه مندان خود را دارد که باعث افزایش هزینه ها میشود. در حال حاضر طراحی به کمک کامپیوتر و نرم افزار های cad/cam انجام میشود و مهندسان قبل از ساخت مدل فیزیکی، مدل کامپیوتری را برای بررسی های بیشتر تهیه میکنند. همچنین این نرم افزار ها به صورت مستقیم با ابزار های ماشین کاری ارتباط داشته و عملیات مورد نظر را انجام میدهند.
کیت های مهندسی مدل
کیت ها مجموعه ای از قطعات هستند که به منظور ساخت یک مدل مورد استفاده قرار میگیرند. کیت ها شامل دو دسته اند. کیت های ماشین کاری شده و بدون ماشین کاری.
کیت های بدون ماشین کاری معمولا شامل : نقشه ها، قطعات ریخته گری شده، قطعات فلزی و یا احتمالا اتصالات لازم و دیگر قطعات برای تکمیل مدل هستند. این نوع کیت ها جهت کامل کردن به امکاناتی جهت ماشین کاری، قطعات و مواد خام نیاز دارند و همچنین فرد سازنده باید از دانش ماشینکاری بالایی برخوردار باشد.
دسته دوم کیت ها شامل قطعاتی است که به طور کامل ماشینکاری شده اند و برای تکمیل فقط به ابزار آلات دستی، رنگ کاری و مونتاژ نیاز دارند. در این نوع کیت معمولا تمامی قطعات مورد نیاز برای تکمیل مدل داخل آن وجود دارد. مونتاژ یک نمونه از کیت های آماده را که تصویر آن در ادامه آمده را میتوانید در این ویدئو مشاهده نمایید.
در این نوشته بطور خلاصه به معرفی مهندسی مدل و برخی از اطلاعات ضروری این رشته پرداختیم و در آینده سعی خواهیم کرد مطالب بیشتری در این زمینه بر روی سایت در اختیار علاقه مندان قرار دهیم.
